του Νικόλαου Α. Παιδακάκου, MD, PhD_© Νευροχειρουργός, Συνεργάτης Πολυιατρείου Συλλόγου

Αν πονάτε στη μέση, τότε δεν είστε μόνος ή μόνη. Ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία) αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα που απασχολούν τους ενήλικες. 80% των συνανθρώπων μας αναφέρουν ένα επεισόδιο οσφυαλγίας τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους, ενώ ένας στους τέσσερις έχει νοσήσει τους τελευταίους τρεις μήνες. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία εργασιακής ανικανότητας και απώλειας ημερών εργασίας.

Η οσφυαλγία ταξινομείται σε οξεία, διάρκειας μερικών ημερών έως λίγων εβδομάδων, υποξεία, διάρκειας 4-12 εβδομάδων, και χρόνια, διάρκειας μεγαλύτερης των 3 μηνών. Η οξεία οσφυαλγία τείνει να υποστρέψει μόνη της, με ελάχιστη ή καθόλου ιατρική παρέμβαση. Οφείλεται συνήθως σε κάποιο μικρότερο ή μεγαλύτερο τραυματισμό και κακοποίηση των ανατομικών στοιχείων της σπονδυλικής στήλης (σπόνδυλοι, αρθρώσεις, σύνδεσμοι, μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, νεύρα). Συχνά βέβαια οι ασθενείς δεν εντοπίζουν την αιτία της έναρξης των συμπτωμάτων. Το 20% περίπου των ασθενών με οξεία οσφυαλγία θα εξελίξουν τη νόσο σε χρόνια βάση.


Τι προκαλεί την οσφυαλγία;

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο πόνος είναι μηχανικής φύσης και συνδέεται πιο συχνά με τραυματικού ή εκφυλιστικού τύπου αλλοιώσεις στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, όπως μυική θλάση ή κακώσεις των συνδέσμων,κάταγμα σπονδύλου, κήλη ή ρήξη μεσοσπονδυλίου δίσκου(που προκαλεί συνήθως και ισχιαλγία), εκφύλιση μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοπάθεια), σπονδυλική στένωση, σπονδυλολίσθηση, αστάθεια και άλλες σκελετικές ανωμαλίες, ενίοτε γενετικής αρχής, όπως σκολίωση, υπερλόρδωση κ.α.

Πιο σπάνια η οσφυαλγία οφείλεται σε πιο σοβαρές παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, όπως λοιμώξεις (οστεομυελίτιδα, σπονδυλοδισκίτιδα), πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς (μεταστατικοί) όγκους της σπονδυλικής στήλης, ρευματικές νόσους (ρευματοειδής αρθρίτιδα, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ιερολαγονίτιδα).

Η οσφυαλγία μπορεί να έχει τέλος και πολλές άλλες γενεσιουργές αιτίες, ανεξάρτητες από τη σπονδυλική στήλη. Καταστάσεις όπως ο κολικός νεφρού, οι παθήσεις του ισχίου και της λεκάνης,διάφορα γυναικολογικά προβλήματα, το έλκος στομάχου, το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, ο έρπητας ζωστήρας, η οστεοπόρωση, η ινομυαλγίαμπορούν να προκαλέσουν χαμηλό οσφυικό πόνο που μιμείται τον πόνο από τη σπονδυλική στήλη.


Παράγοντες κινδύνου

Πέρα από τις υποκείμενες νόσους, υπάρχει μια σειρά παραγόντων που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης οσφυαλγίας. Αυτοί είναι η ηλικία, το επίπεδο εκγύμνασης, η εγκυμοσύνη, το αυξημένο σωματικό βάρος, η γενετική προδιάθεση, το εργασιακό περιβάλλον, το κάπνισμα, το άγχος, το στρες, η κατάθλιψη.


Πώς κάνουμε τη διάγνωση;

Ένα πλήρες ιστορικό και μια ενδελεχής ιατρική και νευρολογική εξέταση είναι απαραίτητα και συνήθως εντοπίζουν ή θέτουν υπόνοια για τις όποιες σοβαρές καταστάσεις μπορεί να υποβόσκουν και να προκαλούν τον πόνο. Θα ερωτηθείτε για την έναρξη και διάρκεια των συμπτωμάτων, την ακριβή εντόπιση και ένταση του πόνου, τους χαρακτήρες του, τον ενδεχόμενο περιορισμό του εύρους κίνησης.

Συχνά τα αίτια της χρόνιας οσφυαλγίας δεν αποσαφηνίζονται πλήρως με την κλινική εκτίμηση και απαιτούνται περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις, οι συχνότερες εκ των οποίων είναι οι ακτινογραφίες, η μαγνητική τομογραφία και το ηλεκτρομυογράφημα.


Πως αντιμετωπίζεται;

Γενικά, η αντιμετώπιση εξαρτάται από το αν ο πόνος είναι οξύς ή χρόνιος. Συνήθως η αρχική αντιμετώπιση είναι με συντηρητικά μέσα. Η χειρουργική αντιμετώπιση ενδείκνυται όταν υπάρχουν στοιχεία επιδεινούμενης νευρολογικής βλάβης, όταν οι διαγνωστικές εξετάσεις αναδεικνύουν είτε μια παθολογία που πρέπει οπωσδήποτε να αντιμετωπιστεί άμεσα (π.χ. νεοπλασία) είτε δομικές αλλαγές που μεταβάλλουν την εμβιομηχανική της σπονδυλικής στήλης (π.χ. σπονδυλολίσθηση, αστάθεια), αλλά και όταν ο πόνος αυτός καθαυτός επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.


Συντηρητική αντιμετώπιση

Ζεστά επιθέματα, δραστηριότητα (σύγχρονες μελέτες έχουν αποδείξει ότι η κατάκλιση αντενδείκνυται, σε αντίθεση με το τι πιστεύουν οι περισσότεροι, και μπορεί ακόμα και να βλάψει), ασκήσεις ενδυνάμωσης (αλλά όχι στην οξεία φάση), φυσικοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή (κυρίως απλά αναλγητικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά), νευρικά μπλοκ και επισκληρίδιες εγχύσεις (δεν ενδείκνυνται πάντα, ενώ η επαναλαμβανόμενη χρήση τους χειροτερεύει την έκβαση, όπως έδειξε μια πρόσφατη τυχαιοποιημένη μελέτη του NationalInstituteofHealth των Η.Π.Α).


Χειρουργική αντιμετώπιση

Ανάλογα με την υποκείμενη παθολογία, χρησιμοποιούμε διάφορες επεμβάσεις και τεχνικές για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η επιλογή της σωστής επεμβατικής μεθόδου είναι καίρια για την ομαλή έκβαση και έγκειται στην εμπειρία του χειρουργού. Η μετεκπαίδευση σε ελάχιστα επεμβατικές μικροσκοπικές μεθόδους επιτρέπει τη διενέργεια της επέμβασης με μικρές τομές και ελάχιστο τραυματισμό των ιστών. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται άριστο αποτέλεσμα, γρήγορη ανάρρωση, ελάχιστος ή καθόλου πόνος, μικρή παραμονή στο νοσοκομείο (1 ή 2 ημέρες) και τάχιστη επιστροφή στην εργασία και τις καθημερινές δραστηριότητες.

Τα διάφορα είδη τεχνικών που χρησιμοποιούνται είναι η σπονδυλοπλαστική και κυφοπλαστική, η πεταλεκτομή (οσφυικήαποσυμπίεση), η μικροδισκεκτομή, η τρηματεκτομή, η σπονδυλοδεσία, ο τεχνητός δίσκος, ο καυτηριασμός με ραδιοσυχνότητες,η νευροδιέγερση νωτιαίου μυελού.


Πότε να απευθυνθώ στο γιατρό;

Όπως είπαμε ο πόνος στη μέση είναι συνήθως σχετικά αθώος και μπορεί να αντιμετωπισθεί συντηρητικά στο σπίτι σε πρώτη φάση.

 Δείτε οπωσδήποτε το γιατρό σας αν:

-          Δεν υποχωρεί σε 2-3 ημέρες

-          Είναι συνεχόμενος

-          Παρουσιαστεί για πρώτη φορά μετά τα 50

-          Έπεται μιας πτώσης ή άλλου τραυματισμού

-          Επεκτείνεται στο ένα ή τα δύο πόδια

-          Συνοδεύεται από αδυναμία, μουδιάσματα ή «μυρμηγκιάσματα» ενός ή και των δύο κάτω άκρων

-          Συνυπάρχουν νέο-εμφανιζόμενες διαταραχές της ούρησης και της αφόδευσης

-          Συνοδεύεται από ανεξήγητη απώλεια βάρους

-          Χειροτερεύει τη νύχτα ή κατά την ανάπαυση

-          Αν έχετε ιστορικό καρκίνου, οστεοπόρωσης, χρήσης στεροειδών (κορτιζόνης), χρήσης ναρκωτικών ουσιών, αλκοολισμού

Ζητήστε επειγόντως ιατρική βοήθεια όταν ο πόνος είναι έντονος και:

-          Συνοδεύεται από ξαφνική παράλυση του ποδιού ή των κάτω άκρων

-          Συνοδεύεται από απώλεια ελέγχου της ούρησης ή της αφόδευσης

-          Συνοδεύεται από υψηλό πυρετό

-          Συνοδεύεται από ναυτία, έμετο ή διάρροια

-          Συνοδεύεται από επώδυνη ούρηση, επιγαστραλγία ή αιμορραγία από τον κόλπο

Συνοδεύεται από οξύ σφύζοντα πόνο στην κοιλιακή χώρα