Παγκόσμια ημέρα νόσου Alzheimer ''μην με ξεχνάς''
21.09.2015

του Γεώργιου Κ. Μπαϊρακτάρη, Νευρολόγος - Συνεργάτης Πολυιατρείου Συλλόγου,

Το 1906 ο Γερμανός γιατρός Alois Alzheimer περιγράφει για πρώτη φορά μια εκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου, που προκαλεί σταδιακά διαταραχές της μνήμης και των άλλων γνωστικών διαταραχών, καθώς και διαταραχές συμπεριφοράς.

109 χρόνια αργότερα και η νόσος Alzheimer αποτελεί ακόμα μάστιγα. 50 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν παγκοσμίως από άνοια, αριθμός που προβλέπεται σχεδόν να τριπλασιαστεί έως το 2050. Αποτελεί την 6η αιτία θανάτου στις ΗΠΑ. Στην χώρα μας καταγράφονται περίπου 200000 ασθενείς με άνοια με τον αριθμό αυτό να πλησιάζει τις 600000 μέχρι το 2050. Το κόστος της άνοιας παγκοσμίως το 2010 ήταν 604 δισ. δολάρια και στην Ευρώπη το 2006 ξεπέρασε τα 170 δισ. ευρώ. Το κόστος αυτό αποτελεί περίπου το 1% του παγκόσμιου Α.Ε.Π. Στην χώρα μας (εν καιρώ οικονομικής κρίσης) το κόστος των ανοϊκών ασθενών, πλησιάζει κατ’ εκτίμηση περίπου τα 3 δισ. ευρώ.

Η νόσος Alzheimer είναι μια νευροεκφυλιστική νόσος με προοδευτική απώλεια κατ’ αρχήν της μνήμης, της κρίσης, του λόγου, της προσωπικότητας και την έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας. Πρόκειται για μια ετερογενή διαταραχή. Η ετερογένεια βασίζεται σε γενετικά, νευροπαθολογικά, κλινικά και νευροψυχολογικά χαρακτηριστικά και εκφράζεται τόσο από την διαφορετικότητα όσον αφορά την ηλικία έναρξης αλλά και την εξέλιξη της νόσου, αλλά κυρίως από την διαφορετική απάντηση στην ίδια φαρμακευτική αγωγή. Η νόσος Alzheimer είναι η συχνότερη μορφή άνοιας (50-70 % του συνόλου). Άνοια, επίσης, μπορούν να προκαλέσουν τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, οι όγκοι του εγκεφάλου, το AIDS, διάφορες εγκεφαλίτιδες, μεταβολικά νοσήματα, νοσήματα του θυρεοειδούς, διάφορα φάρμακα κ.ά. Η αιτιοπαθογένεια της νόσου παραμένει άγνωστη, ενώ η ηλικία και η κληρονομικότητα αποτελούν κύριους προδιαθεσικούς παράγοντες εμφάνισή της.

Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στη μελέτη και διερεύνηση της νόσου Alzheimer και άλλων ανοϊκών συνδρόμων, η έγκαιρη διάγνωσή τους παραμένει ακόμα δυσχερής. Η σωστή αξιολόγηση πρώιμων συμπτωμάτων από τον κλινικό γιατρό επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση με προφανή οφέλη για τον πάσχοντα. Τα πρώιμα συμπτώματα σχετίζονται με την απώλεια μνήμης, τις διαταραχές του λόγου και του προσανατολισμού, τη δυσκολία στην επιτέλεση σύνθετων δραστηριοτήτων, καθώς και τις διαταραχές της συμπεριφοράς. Η συχνότητα και η σειρά εμφάνισης αυτών των συμπτωμάτων διαφοροποιείται σχετικά, ανάλογα με τη νόσο που προκαλεί το ανοϊκό σύνδρομο. Σημαντική είναι επίσης η αξιολόγηση και άλλων στοιχείων (ατομικό αναμνηστικό, νευρολογική σημειολογία, κλινική πορεία), που υποστηρίζουν την κλινική διάγνωση, καθώς επίσης και η εκτίμηση της πιθανότητας τα συμπτώματα να οφείλονται σε ψυχιατρικά νοσήματα (ψευδοάνοια). Πολλές φορές το σκαλοπάτι προς την άνοια μπορεί να είναι μία πρόδρομος κατάσταση ήπιας γνωστικής διαταραχής, η οποία θέτει την υποψία για την έναρξη της νόσου Alzheimer. Η αναγνώρισή της, δίνει στους ασθενείς τη δυνατότητα να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή ωφέλεια από την έγκαιρη έναρξη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να σταματήσουμε την εξέλιξη της ασθένειας, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές ουσίες οι οποίες επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και ελέγχουν τα συμπτώματά της.

Η διαρκής διανοητική εγρήγορση, η σωματική άσκηση, και μια ισορροπημένη διατροφή συστήνονται ως πιθανή μέθοδος πρόληψης.

Η μνήμη αποτελεί το θεμελιοδέστερο συστατικό της ανθρώπινης βιολογικής και υποκειμενικής πραγματικότητας. Δια της μνήμης νοείται η όποια μορφή συνδιαλλαγής με το περιβάλλον. Διαταραχές της μνήμης και των άλλων γνωστικών λειτουργιών, οδηγούν σταδιακά τους ασθενείς σε απόσυρση-απομόνωση και κοινωνικό αποκλεισμό. Ακόμα και στις μέρες μας, που η πληροφορία διαχέεται σε αφθονία, η νόσος Alzheimer αποτελεί “ταμπού”. Από το 1994, η 21η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως «Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Alzheimer» και έχει στόχο την αφύπνιση, πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση του κοινού για την ασθένεια.

21.09.2015